Tag Archives: Penti Pemali

Penti Pemali

Nunda ku cherita tuai, di Pulau Borneo tu menya semina dua iko melaki bini aja, iya nya burung Pung Kampung seduai bini iya ke tau ngajih semua kayu buah bebungai lalu bebuah.

Kadir Umbat dalam bup iya Pong Kapong ( BLB, 1974 ) bisi mega ngenang pasal kebuah burung nya nemu asal meri mandi. Kebuah pia, laban bisi penanggul terubah seduai meri mandi anak seduai iya empu. Nyadi lebuh baru meri anak seduai mandi ba batang ai, lebuh baru nyungga anak, kaki anak mit nya sepiak lalu ditagup ikan juak. Kaki iya lalu putus. Ari nya tadi kaki anak burung nya mina tinggal sepiak aja. Nyau kelama, tapa kaki nya tumbuh baru ,tang meh pandak mimit.

Udah bekau penusah kaki anak seduai ke kena tagup ikan juak, Pung Kapung enggau bini iya lalu mai anak seduai lari ngagai Pulau Sumatera. Nya alai bala ke tinggal ba Pulau Borneo tussah amat ati ditinggal sida laban nadai orang tau ngajih ka kayu buah ngasuh iya bebingai lalu bebuah. Nyau kelama udah sida ke rari ngagai Pulau Sumatera, semua utai idup di Pulau Sumatera pedia amat laban kayu tak nadai bebuah. Laban nadai orang bukai kelimpah ari Pung Kampung enggau bini iya ke tau ngajih ka kayu buah berbuah, nya alai semua sida setuju ka seduai melaki bini nya diambi pulai ari Pulau Sumatera. Taja pia, sida dulu betalat sapa ke patut diasuh ngambi seduai pulai ngagai Pulau Borneo.

Ikan ai tabar lalu nyaut madah sida enda ulih meraka tasik. Ular pan nyaut madah sida nadai kaki lalu enda tersemerai ka ai tasik. Menarat enggau Bandau madah sida enda makai buah, lalu nadai kebuah sida patut diasuh ngambi.

“ Kami endang enda makai buah, lalu nadai kebuah kami begunaka Pung Kampung. Gaga meh enti kita mati, laban kami lalu makai but kita,” ku seduai. Ninga jako seduai munyi nya,bala mauh diak pedis magang ati ngagai Menarat seduai Bandau sereta lalu nyumpah seduai iya.

“ Kita menarat enda tau niki kayu, enti bansa kita bisi niki kayu, kita labuh,” pia ku jaku sumpah orang mayuh. Sumpah nya agi bisa sampai ke saritu. Bala jelu bukai nyaut madah sida enda ulih meraka tasik. Bansa burung pan nyaut ga madah sida amat tau terebai tang tasik patut diperaka nya kelalu besai lalu nadai alai sida inggap.

Udahnya baru bansa indu utai nyaut. Ku Kesulai, “ Kami duai Bebari tu meh dulu nguji ngambi pulai Pung Kampung enggau bini iya. Udah nguji nya baru nemu ulih enggau enda.” Bala ke gempuru dia sama setuju. Kesulai enggau Bebari lalu mupuk terebai. Nyau beberapa hari seduai pan datai ba tebing tasik. Nasit bisi runding, lebuh meda papung batang,seduai lalu inggap dia. Majak rarat meh papung batangnya, siang malam petang. Nyau beminggu, datai meh papung batang nya ba tebing Pulau Sumatera.

Mayuh dah alai seduai betanya, nya baru seduai betemu enggau Kusing ke madah alai Pung Kapung diau, iya nya puchuk ragai tebelian. Seduai lalu terebai ngiga ngagai endur nya lalu mujur tetemu ka Pung Kapung. Tang burung nya madah sida enggai agi pulai ngagai Pulau Borneo taja pan anak seduai ka timpang kaki nya nyau amat bujang. Taja pia Pung Kapung madah bini iya bisi ninggal tiga igi telu ba punggu kayu temesu ba tucung Bukit Kinabalu.

“ Kita tau ngasuh burung Tuk Tarau meram telu nya.” Ku bini Pung Kapung.

Ningga nya seduai lalu beguai angkat pulai. Datai ba Pulau Borneo, lalu madah berita nya. Seninjik endar telu tiga igi nya bedau manah nadai dikacau utai. Nyadi nganti Tuk Tarau ke meram telu, bansa mensia lalu diasuh matak aum sereta ngempuru semua utai enseput baru laban deka nitah raja bansa sebengkah-sebengkah.

Laban menua nya nadai jelu singa, nya alai bala jelu nitah Aji Bulan nyadi raj tang bepun ari iya ke mai beban perau lalu ujung-ujung ambi iya nyadi kerituk pending, nya alai iya lalu tebuai jadi temuai. Jelu bukai lalu manchak iya enggau kentut sida. Nya alai Aji Bulan balat bau tengung. Sida milih burung Pipi Awung jadi Raja burung lalu ngangau iya enggau nama Burung Raja. Bulu iya burik. Orang lalu milih burung Kunchit seduai Kempat Tiang jadi semata-mata semua burung. Seduai selalu mintih sebarang sapa ke ngelanggar adat, nyengkaum Menaul ke selalu minta diri makai malam.

Manuk pan bisi ga minta diri nyadi Raja, laban gamal sida sigat,sereta landik mengkukuk. Tang ku bala mayuh, “ Kita manuk enda tau nyadi Raja,laban kita enda ulih ngidupka diri empu, enti enda ditupi anak mensia. Ninga bantah nya, manuk lalu terebai ngerencah semua puchuk pala orang mayuh lalu pegari tai manchak tudah Munsang.

Orang mayuh lalu nyumpah manuk,”Enti bala anak mensia renga, pedis pala tauka jai mimpi salah hari, biau kita enggau manuk ngambika iya tabar laar.”

Nyadi Munsang tu ensepi udah dipanchak Manuk enggau tai, lalu bejaku madah sida Munsang enda tau meda manuk, laban sida lalu deka nangkap sereta diempa matak. Bala ular lalu milih Tedung jadi Raja Ular. Enda mukaii-mukai laban ke gali garing-garing semak kaki anak mensia, iku iya lalu kena indik mensia. Dia deh iya lalu mantuk tumbit nembiak nya. Meda bakanya mensia lalu nyumpah Tedung.

Ku iya, “ Sejeman dunya tu ila, kita Tedung enda tau meda anak mensia, laban enti kita bisi meda, tujuh hari udah bekau nya, kita enda tulihka pemakai.”

Nya munyi sumpah anak mensia enggau Ular Tedung, lalu nyentuk ka seharitu, semadi iya suntuk, nya baru bisi dipeda kitai. Semah dititah nyadi Raja Ikan. Udah Semah kena pilih, bala anak mensia lalu nanya penemu bala mayuh, “ Kati ku Ikan Juak ke nangkap kaki anak Pung Kapung, bisi penyalah utai bakanya?”

Semua bala ke dia bela madah pengawa Ikan Juak nya salah. Sida lalu nyumpah Ikan Juak, “ Nya alai ari diatu nyentuk ke sejeman kita nguan dunya tu, bala suku juru kita enda tau makai buah, kita mati.” Sumpah nya nyerangkung ikan Adung mega laban nya sida sekaban, mina enda sama kengkang. Sampai ka seharitu dua bansa ikan nya mmali makai buah. Ninga munyi nyak, Ikan Juak bisi gak nyaut mimit. Sida ngaku sallah sereta lalu meri jaku ajar mimit pasal jalai meri anak mandi. Ikan Juak nya madah sekeda adat enggau jalai terubah meri anak mandi ba batang ai tauka ba sungai.

Ka tanda anak mit nya lelaki, piring enda tau enda engkah ba kelingkang,lalu sayap manuk mesti ditali enggau ubung mirah sereta tanchang ba gansai lalu entak ba tisi tebing ai awakka bala ikan nemu nya anak lelaki. Ari nya, bala sida ikan lalu tau nyumpah ngambika anak mit nya udah tuai ila tau serang, tau pandang, tau kayau, tau pulau.

Kena nandaka anak mit nya anak indu, Ikan Juak nya ngajar ngasuh naka mensia ngena leletan alai Nanchang ka kelingkang enggau bulu sayap manuk. Sida lalu tau nyumpah amak mit nyangambika iya tau nakar, tau gaar, tau ngebat tau ngikat.

Anak mensia lalu diajar Ikan Juak ngasuh sida nyampi lebuh meri anak mit mandi, ngangau bala Raja Genali, Raja Lelabi, Raja Ikan, Raja Gemian, Raja Semah, Raja Tapah. Tu batang leka sampi meri anak mandi tang tau nambah enggau sampi berpinta sereta ngerintai bala tuai, bala petara aki, petara ini. Tembu besampi, nya baru muai piring siti ngagai ai, ambi ka tasih ai reti iya.

Lepas nya baru tau nabur ke beras kuning enggau letup ngicaka aji jadi tabar laar. Orang ke nyampi tadi lalu mantap ai enggau duku, ngambika ai nya enda bias.

“ Udah nya baru tau munuh manuk tauka babi ari ulu indu ke nyungga anak mit nya meri mandi. Darah nya tau nyadi ka terabai anak mit, ngasuh iya taan tubuh, panjai umur, gayu guru sereta jauh pejalai enti iya lelaki,” ku iya.

Ikan Juak pan ngajar ngasuh lebuh anak nya diturun ari rumah, indu ke mai iya nya mesti belalau ka pua kumbu, awakka iya tegap kaki, tegap jari. Lebuh pulai ari ai, asuh duduk dulu ba setawak, ngambika iya teguh baka tembaga. Udah tembu nya, seduai mindai tauka sebarang sapa ke mai anak mit nya tau dibiau enggau manuk lalu tau ditatap enggau ai penyelap ngichaka iya chelap embap gerai nyamai, nadai apa, nadai nama.

Ku Ikan Juak, enti semua nya udah dititihka magang, sida tetap enda saru ka anak mit nya, lalu enda betangkapka kaki iya sengapa.

Aum pan nyau abis. Nyadi telu tuga igi ke diperam Tuk Turau nya pan nyau mechah magang. Orang gaga magang laban bisi peturun Pung Kapung ke tau ngajih kayu buah ngasuh bebuah. Tang taja pia, sida tiga nya pandak kaki sepiak magang. Kebuah pia, laban lebuh indai sida betelu, apai seduai indai sama bisi megai kaki naka seduai ke timpang udah bekau kena tegam Ikan Juak. Kaki burung nya agi mengkang pandak sepiak nyentuk ka sari tu.

Ari nya meh kebuah bala kitai Iban nemu bepanti pemali sebarang utai gaga, sebarang utai pegai lebuh maya bini ngandung. Nyadi penti pemali nya agi mengkang dikingat kitai bansa sereta ditith sampai ka seharitu.

Advertisement

Ripih Adat Nguan Anak

Bejalai betungkatka adat, tinduk bepanggalka pengingat. Nya siti ari pemayuh jaku rambai kitai Iban ti ngenang pengelikun sereta penyiru kitai bansa ti bepegai ba adat enggau basa. Kitai betungkatka adat bepun ari kandung indai…. nyentuka lesi bebadi laya sulai…Ari indai ngandung, nyera dataika anak bujang dara.

  • NGANDUNG ENGGAU NYERA

Terubah indu nemu diri deka betubuh bisi tauka ngandung nya lebuh iya ngasaka diri badu datai kain. Ba bulan siti ti nangkanka nya, enti iya nadai ga datai kain nya baru iya tentu nemu diri ngandung. Iya pan lalu belabuh ngitung bulan diri ngandung ari bulan keterubah iya nadai agi datai kain tadi. Pia mega sereta kandung udah lega, indu pan lalu berasai nyera. Lebuh indu nyera iya tetenguk ka mayuh macam utai dempa lebih agi baka buah masam.

  • BEPENTI

Nyadi lebuh kandung iya udah datat ba tujuh bulan nya baru indu nya enggau laki iya berengkah ga bepenti. Seduai iya mali ngetas randau atas ai tauka atas jalai enggaika indu kelalu begetah lebuh iya beranak. Seduai iya mali nekat ai, mali ngarut, mali nampunka bubu, mali mantangka paku lawang enggaika indu mar beranak. Indu mali ngelilihka minyak ngagai tapa lalu kena ngeminyak pala enggaika anak tuli. Seduai mali ngentakka ulu duku enggaika anak bengal. Seduai mali natuk telu manuk enggaika anak buta. Seduai mali nanam pisang enggaika pala anak besai. Seduai enda tau munuh jelu, burung tauka ular enggaika anak menawa sereta enggau deka bedarah idung. Seduai iya mali ngikis tacu enggaika anak enda tumbuh buk. Seduai mali bilik tama orang bisi nupi lelabi enggaika anak ngeram enda ada. Seduai iya mali narum enggaika anak ada celum. Enti indu nya bejalai ka bukai, nya jalai iya mansang nya ga jalai iya pulai enggaika anak tesut jalai ada. Seduai iya mali makai utai dalam kibung enggaika beranak mengkang. Seduai iya mali ngema batu enggaika anak tungkut. Seduai iya mali megaibangkai enggai ka anak menawa luput. Udah anak ada tang indal agi bisi getah dia apai iya mali nyilup tuduh enggau mali nekat ai. Sereta indu udah beranak penti pemali bukai enda mali dikereja agi ketungkah an pemali ti besai agi ngagai maya anak mit nyau tau maut kaki diri nya baru penti pemali abis.

  • BERANAK

Pengelama indu ngandung semilan bulan semilan ari. Sereta anak nya ada, orang ti ngulu kia ka lalu nuntungka papung tengkiung, tang kamaya tu nyau ditimbakka senapang. Kebuah iya pia laban ngambika anak nya beseregah lalu nyabak. Udah anak ditetak tali tampok tauka temuni (antu muni), iya lalu diberi mandi, udah nya lalu dibedung. Udah tembu medung iya, nya baru iya digalika lalu dikujuk ngena pua kumbu.

Lebuh orang ngintu anak mit dia indu bukai ka endang masal ngintu orang beranak pan lalu maut perut indal iya. Udah sida tembu bepaut, nya baru tubuh iya serap diunsut sida enggau lia, udah nya baru malut enggau balut tekalung.

  • BEKINDU

Udah iya tembu balut nya baru orang nudukka iya bekindu. Sereta baru duduk, iya lalu disapi enggau asi tiga suap. Sekumbang iya ka bekindu, utai dempa iya kena ngulai asi nya salai ikan, paku kubuk enggau buah pulur, tang semua lauk tu digulai enggau ai lia magang. Ai tauka lulun lia pan dempa iya mega ngambi ka tubuh iya angat.

Nyadi pengelama indu bekindu empat puluh satu malam. Nyadi jalai orang niap malam iya bekindu, tiang dicunting sida enggau kapu. Kebuah alai ngaga kelai ba tiang, laban kalia Iban nadai kelinda ari bulan. Nyadi kamaya tu laban semua orang nyau udah nemu nyurat magangnya baru sida ngitung malam ng ari bulan baka jalai bansa bukai. Nyadi unggun kena indu nya bekindu nitih ka menua endur iya diau. Enti indu di menua ulu, iya diasuh ngena unggun kayu malam, unggun manding tauka lensat.

  • NENGKADAH HARI ENGGAU NGETUP GARAM

Sereta tali tampuk udah tingkil kira empat lima ari udah anak mit nya ada, nya baru iya dibai ini iya tauka indu ka tuai agi umur dalam rumah nya pansut ke tanju ngambika iya engkadah ari. Lebuh engkadah ari dia anak mit nya lalu diculitka garam ba mulut. Udah nya baru disampi munyi tu:

“O hoi! Ni nuan Petara, ni nuan ini Inda rabung mendung, Ini Inee rabung ari. Ni nuan Serangindit ke ngaga langit ari buah embawang lanja, peda, tela, jaga, kemat ka ucu kami. Beri iya pemidik, beri iya pengelansik, asuh iya benama, awakka iya beberita diau di menua. Asuh iya gerai, asuh iya nyai asuh iya kaya, asuh iya raja. Gayu meh iya tu ku Sentuku, gerai ku Selampandai, nadai utai ngawa ku Petara.”

  • NGAGA NAMA ANAK

Nyadi kalia Iban enda beguai ngaga nama anak. Sekumbang anak nya agi mit iya dikumbai Ulat, enda milih lelaki tauka indu.

Lebuh apai indai ngagaka anak sida nama nitihka adat Iban kenyau ari kelia madah ngagai kaban apai indai enda aki ini bilik sepiak, awakka ngiga nama aki ini ke udah mati ka diangkatka nama anak Ulat tu. Nitihka adat Iban ngangkatka nama aki tauka ini ari apai tauka ari indai orang ka udah parai. Lebuh orang nyunggaka anak mit dia orang ke ngemata ka ricah bendar. Gendang taja enda tentu dipangkung bendar lebuh nya tang anembiak enti sida deka mangkung enda ditanga, ngambika bisi kena mampul pending awakka enda ninga burung manah tauka jai enti bisi bemunyi.

Udah anak nya diberi mandi, enti anak mit nya lelaki sayap manuk sepiak ditancang ngena benang mansau lalu dituat ka ba baur berayang. Enti iya indu laletan ga kena orang nuatka sayap manuk. Semak sayap manuk nya tadi di engkah ka orang piring siti atas kelingkang digantung orang ari pucuk buluh agi bedaun.

Tembu pengawa di ai, orang lalu pulai ke rumah. Sida ka pulai tu beripih baru baka ke mansang tadi lalu agi dilagu enggau gendang enggai ka ninga burung. Datai sida di rumah anak lalu dipangku indai iya dibai duduk atas setawak ba tengah ruai dibap ngena pua kumbu awakka ditatap enggau ai. Nyadi ai kena orang betatap nya ai batu penabar burung, ai ringgt, ai tincin mas engkah dalam pinggai besai.

Udah orang tembu natap anak seduai indai enggau ai pencelap nya baru orang lalu bempa ka penganan, tuak arak enggau macam pemakai bukai ka dikemisika sida. Udah tembu nya, nyau tengah ari nya baru orang lalu makai di ruai nya dikumbai makai diruaj meri anak mandi.

  • DIWA

Lebuh umur anak nya kurang lebih nyau manggai ba enam bulan, nya baru iya diwa aka tauka ini ti ngibun iya. Ba maya umur tu mega, indai iya empu nyau tau ninggalka iya gawa ke umai enggau ngagai endur bukai ke enda bengat jauh ari rumah. Kebuah iya enda tau turun jauh laban anak nya enda tau enda ditusuka iya. Lebuh aka tauka ini iya ngiia anak mit nya, leka wa sida manah bendar nitih ka penau sida berua. Sida ngayuka iya enti anak nya lelaki iya kering, jampat, regas, berani Iebuh maya ngayau mulau. Enti iya indu, sida ngayu ka iya pandai muntang, pandai nengkebang, landik ngikat landik ngebat ngaga pun laban nya endang rabung pengawa sida ke indu.

Sekumbang anak mit nya apin bisi adi, endang ka baka jalai Iban, iya agi tinduk begulai enggau apai indai. Nyadi enti iya udah ngadi nya baru tinduk enggau aki seduai ini.

  • MINCING LABU

Anak indu baru tau dikumbai mincing labu lebuh umur iya datai enam taun. Jaku tu dikena Iban bendar lebuh orang nanyaka maya umur anak iya.

Nyadi anak lelaki enti datai ba maya nya umur dikumbai baru sirat-leka, reti nya ama deka besirat ama agi ga deka telanjai, laban iya apin tentu nemu malu.

Tang deh ba maya nya umur anak indu enggau lelaki agi saum main. Sida nindu besulu diri sama diri nyabung dairn engkerajai, nyabung daun nan enggau nyabung daun bukau ha sebelah babas semak rumah tauka ditembawai.

  • SINTAL LEKA / MELIT LEKA

Baru nemu sintal leka reti nya anak indu nya kira baru umur baruh ari 6 taun lalu iya nguji ka diri masuk ka kain tang bedau tentu nemu nyintal ka kain lalu dileka ka iya. Anak lelaki pan bakanya mega, dikumbai orang baru nemu melit leka, retinya dibelitka sirat ngelinggi punggung ensepi enda nyadi lalu dileka ka iya ga. Baka nya mega maya anak lelaki ke baru tau ngambi kayu, umur iya kira 7 taun.

  • NGANGKATKA DIRI BUJANG ENGGAU DARA BIAK

Nyau datai ba umur sepuluh taun, nya baru anak indu belabuh tinduk kediri. Ari iya berengkah beserara tinduk ari apai indai iya lalu digagaka sida peninduk ti manah bendar kena mandang ka diri bisi anak dara. Agi kelia lebuh anak indu maya nya umur, enti iya anak orang ke tuai megai menua, iya diumbung di sadau dijaga kaban ulun sida ke indu. Pengelama iya diumbung bakanya nyentuk ka ari iya nurun belaki.

Nyadi anak lelaki ba maya nya umur, iya apin nyerara diri tinduk kadiri di ruai enti bujang bukai nadai tinduk semak ruai sida.

Endang adat Iban kenyau ari jeman dulu, enti anak nyau deka ngangkatka diri bujang, iya lalu diasuh apai iya besunat. Pengawa tu taja iya enda tau enda dikereja tiap iku anak Iban ke lelaki, iya okai pengawa di rami, tang dipelalai ka enggau bendar. Semua anak lelaki Iban enggai enda besunat, laban sida takut ka diri di kumbai orang kulup.

  • BELABUH BELAJAR GAWA

Nyadi anak indu enti umur iya udah manggai ba tujuh tauka delapan taun dia iya lalu mupuk diajar indai tauka ini iya berapi, nutuk enggau ngisar. Kebuah bakanya, ka satu, awakka iya jampat tau nulung sida sebilik gawa, enggau kadua beguai ka iya landik ngereja pengawa ti endang dikereja anak indu, kena iya ngidup ka diri empu ke dudi ari ila.

Nyadi anak lelaki ba maya nya umur baru belajar ngerangkang. Iya apin tau ngambi kayu, laban iya apin tekenaka kapak tauka beliung kena nebang, mungga enggau melah kayu. Pia mega an maya nya umur anak lelaki pen lalu belabuh nitih ka apai iya gawa ka babas. awakka iya meda ka gaya orang ngereja pengawa.

Nyadi anak indu entj umon iya nyau manggai tigabelas taun nya baru berengkah belajar nganyam. Utai dub dipelajar ka iya nya nganyam baka, nganyarn raga enggau nganyam utai bukai ti mudah dipadahka indai seduai ini iya.

Nyadi anak lelaki ba maya nya umur baru ngengkah ka cmi belajar ngena kapak tauka beliung, dikena ngambi kayu.

  • NGANGKATKA DIRI BUJANG ENGGAU DARA BENDAR

Lebuh umur anak lelaki nyau manggai empatbelas taun iya belabuh ngemujangka diri bendar. Lebuh nya apai indai iya ngajar iya jalai basa, jalai jaku siru, jaku manah enggau orang bukai. Pia mega ba mala tu umur anak lelaki baru nguji kadiri enggau bujang ka tuai agi ngayap. Nyadi laban ngayap tu endang uti hujang enggau dara bansa Iban, nya alai jaku di kena lelaki bebasaka indu Iebuh ngayap enda tau enda dipelajar ka sida bendar. Sida enda tau enda bebasa ka balai orang dara, bebasa ka orang ke tinduk nyangka orang bisi mimpi lalu naka ulih bejimat bejalai niti rumah orang. Nyadi enti sida jelar-jelar, ari penatai sida enggau jalai jaku sida, indu ke besai ati nemu lelaki nya anak orang ke kurang ajar. Indu enda rindu ka perangai lelaki baka nya.

Nyadi ari randau Iebuh ngayap mayuh bendar lelaki madahka diri deka bebini indu, tauka madahka diri kia ka endang ari asuh apai indai iya nanya indu nya ka bini. Lebuh ninga jaku tu indu enda tau enda berunding bendar. Kada ka jaku nya amat, kada enda semina deka ngulihka tubuh iya aja. Nya alai banya indu mayuh bendar meh penguji. Sida madahka diri apin deka belaki enti lelaki nya apin ngayan ka tanda iya anak lelaki. Baka tu tanda nya amat anak lelaki. Iya puas udah berambun ka nyawa pegi ka menua bukai ngiga nama ngiga reta. Agi mega lebuh munsuh agi mayuh kalia suah bendar orang ke dara ngumbai diri enda belaki ngapa enti tapa jari lelaki nya apin dicerengga enggau darah tau ka apin di tegulun. Laban peransang orang ka indu munyi nya, nya kebuah lelaki Iban kalia jarang enda pegi, jarang enda enggau ngayau, laban takutka diri pedis bulih induka bini. LeIaki ti enda mindah ari rumah rambau orang ka tuai kalia, nya ka dikumbai orang buyan lalu tau masok ke kain indu. Sida nya mar bendar tulih ka indu ke belinsar begamal ka bini.

Nambahka nya lebuh anak indu nyau ngangkatka diri dara bendar, enti bisi lelaki nanya iya ka bini, iya nyau tau diatur apai indai iya belaki. Umur anak dara Iban suah diatur belaki lebuh iya manggai bendar tujuh belas taun. Lebuh anak indu nya ngenaraka diri, dia inda iya lalu ngajar iya semua jalai nyaga tubuh diri dara. Iya diajar enda tau enda nemu ngaduka jalai basa enggau jaku kena berandau enggau anak lelaki ti ngayap ngagai iya. Iya endang nemu mega endang adat anak lelaki ngayap. Tang bulih enggau enda tubuh iya, nya atas ati indu empu, laban lelaki ti datai ba tikai balai iya enda tau bulih kediri enti ati indu enggau lelaki enda sama deka ka pangan nitihka pemanah budi enggau kelakar anak lelaki. Indai iya ngajar iya utai tu belalai bendar, lalu enggau naka ulih iya madah ka reti lelaki ke deka nipu enggau iya ti mai ati bendar deka bebini.