Category Archives: Petara Iban

Asal Penatai Timang

Dalam leka main timang, kitai suah ninga nama timang jalung, timang kenyalang enggau timang tapang. Pengawa timang (chants) tauka pengap tu endang iya bekaul enggau pengarap lama kitai Iban ti dikumbai beburung. Sebedau  pengawa  nimang tu berengkah, piring deka disediaka dikena mujuk tauka nundukka semengat sida ti dikangauka.

Pun penatai timang tauka pengap tu endang iya sigi ari asuh antu tauka Petara ti dikumbai Lang Sengalang Burung. Agi kelia menya, mensia enggau jelu segulai pendiau. Nyadi, hari siti, Lang Sengalang Burung belaya berebutka rian (tandan rian melunjung) enggau Apai Keling, Ribai sereta Sabit  Bekait. Nitihka jerita, pun rian tu ulih ngasilka mayuh macham buah. Nya alai pun tu diperebutka bala sida sebuat nya tadi.

Beduduk ari laya nya ngujungka sida empat tu tadi enda ulih sependiau agi. Nya alai, Apai Keling lalu pindah ngagai Panggau Libau. Ribai pindah ke menua ngilah tasik. Sabit Bekait Anchung Selung Bebelit pindah ke Tuchung Besanjung Sinjang Tati Redai Isang (Towering Bridge) mindah ke langit lalu bala Iban pindah ke Batang Ai. Sebedau bala Iban pindah ke Batang Ai, Lang Sengalang Burung, Apai Keling, Ribai enggau Sabit Bekait madahka bala Iban jalai ke menua sida iya. Enggau nya, sida ngasuh bala Iban mengap tauka nimang ngambika sida nemu kitai Iban ngangauka sida.

Lebuh sida ninga nama jalai ti disebut dalam timang tauka pengap nya, sida nemu tekala nya bala Iban minta tulung. Lang Sengalang Burung enggau bala Iban agi meruan manah enggau pangan diri laban seduai nadai enggau berebutka rian maya nya. Sida iya agi sepengabang tang sida ke bukai terus enggai bepeda lalu bemunsuh enggau pangan diri.

Advertisement

Petara Iban

Nitihka penemu asal Iban, dunya tu diserara pengawa mensia lalu diparit ulih dunya ti enda dipeda mata.  (Orang Panggau-Gelung, Bunsu Antu, Petara Aki-ini etb…)

Petara bisi besangkut paut enggau kuasa sereta suah agi munyi ka ditusi tampung ensera enggau pengingat tuai, menua sida tu din ba langit mingkai. Nitihka penemu lama, sida petara tu diau ba rumah panjai baka kitai mensia, ngambika banding baka rumah panjai Tansang Kenyalang ti alai Petara Aki Lang Sengalang Burung diau, pia mega Panggau Libau enggau Gelung Batu Nakung ti diuan sida Bunsu Antu baka sida Keling enggau Kumang. Sida idup baka kitai mensia – bumai, betupi, mindah, bejalai, ngayau, ngayap – semina sida iya lebih ari kitai ketegal sida ulih ngaga mayuh macham kereja ajih lalu tau mali diri nyadi utai tauka orang bukai.

Kitai Iban bisi ngembuan mayuh petara, lalu petara besai ti ngaga dunya enggau mensia pun iya suba, nitihka penemu lama ianya Kree Raja Petara ti dikumbai Raja Entala.

Kenu ko sida ti nyadi lemambang, kebuah kitai Iban nesa sampai tujuh aja laban Petara ke endang dikarapka Iban bisi tujuh iku. Sida tu diri menyadi, sida tu anak Raja Jembu duduk di batu tinggi didinggai, Meta raja pengibai, lalu sida tu ucu Raja Durong bejuluk lumpung tibang bebaring, Durong tuai be-rumah di tatai belakang tinting. Sida iya tu:

Biduk Linggar natar di senggal gumbang besabung, Aki Jugu Menaul Tuntung, Aki Lang Sengalang Burung. (God of War)

Manang Langgung ngembuan puchung penyangga nyawa. Matai Tuai Raja Menjaya. – Pengudah iya bebangun nyadi manang, iya dikumbai Menjaya Manang (God of Medicine)

Rangka Kirai Raja Sua, pepat pudah Raja Simpulang Gana. (God of Land)

Raja Biku Bunsu Petara, Pantan Inan Raja Jadia, Apai Maga Raja Lama pun Menua. (God of Resources)

Raja Selempandai tau begulaika tanah perai nyadi kerigai anak mensia, Raja Selempeta tau nempa teruba iya, Raja Selempetuh tau ngambuh tubuh mula ada. (God of Creator)

Ini Inda rabung menua, Ini Inee rabung hari, Ini Andan bepala bebunga jirak, kulit rapih betubuh biak, baka dara biak ke disuak digung bujang. (God of Justice)

Anda Mara, Gangga Gunggung penatai jalai raja, Gangga Ganggai penatai jalai kaya. (God of Wealth)

Sida menyadi tu mih petara ti selalu dikangau ka mensia dalam sampi, lalu petara ti diambi ngabang nya enda sama nitihka tuju sesebengkah pengawa diatur. Ambika chunto:

Maya Gawai Burung kitai ngangauka Sengalang Burung.

Maya Gawai Tuah kitai ngagauka Anda Mara.

Maya belian, manang ngagau sereta minta tulung Menjaya Manang.

Maya Gawai ngemali umai, petara ti dikangauka iyanya Simpulang Gana.

 

 

***Telai Pengarang: Laban ke ruai tu baru dituat, din ditu agi kurang. Ila aku nampung baru pasal kenang Petara Iban lalu nusui ka jerita sida siku-siku. Kitu-kitu mih selalu, “follow” tauka “subscribe” blog tu (kair ka ba “Aku nyukung Nuan”) ngambika bala nemu dia maya kenang tu bisi nambah seleka-dua. 🙂